Instytut Genetyki Sądowej posiada własne, w pełni zautomatyzowane laboratorium, akredytowane od stycznia 2014 przez Polskie Centrum Akredytacji PCA sygnatariusza EA MLA Nr 1493 (jedyną jednostkę akredytującą, uprawnioną przez Państwo Polskie) zgodnie z normą europejską EN/PN ISO 17025. Akredytacja jest potwierdzeniem kompetencji personelu, najwyższej jakości prowadzonych badań oraz wprowadzenia międzynarodowych standardów i doskonałej organizacji badań. Auditorzy zewnętrzni z PCA oceniają aktualność certyfikatów wydawanych przez akredytowanych dostawców badań biegłości, jak amerykańska organizacja certyfikującą laboratoria genetyczne Collaborative Testing Services Inc.
Akredytowane badania są wykonywane w IGS w najszerszym zakresie w Polsce i najnowszej technologii: w dziedzinach : genetyki i biologii sądowej -profilowanie DNA śladów biologicznych, zwłok NN, badanie pokrewieństwa w zakresie: (profilowanie DNA autosomalnych loci STR, loci chromosomu Y-STR, loci chromosomu X-STR, sekwencjonowanie mitochondrialnego DNA regiony HV1, HV2), identyfikacji genetyczna mikroorganizmów w tym wirusów, bakterii i grzybów.
Zakres akredytacji znajduje się tutaj.
Lista akredytowanych działań prowadzonych w ramach zakresu elastycznego z dnia 21.10.2024 r.
Pragniemy Państwa poinformować z uwagi na uznawanie wyników badań i tworzenie wspólnych standardów jakości w tym wzajemne porozumienie organów odpowiedzialnych za zapobieganie przestępstwom w państwach członkowskich, dostawcy usług kryminalistycznych w zakresie badań profili DNA prywatni i publiczni zgodnie z decyzją ramową Rady Europy 2009 / 905 / WSiSW powinni być akredytowani od 2014 roku na zgodność z międzynarodową normą ISO/IEC PN/EN 17025. Akredytacja staje się w związku z tym jednym z gwarantów niepodważalności opinii biegłych sądowych.
Unia Europejska jako przestrzeń wolności, sprawiedliwości i bezpieczeństwa – zmiany w przepisach unijnych dotyczące jakości badań DNA na potrzeby organów procesowych.
Zgodnie z Decyzją Ramową Rady Unii Europejskiej 2009/905/905/WSiSW z dnia 30 listopada 2009r. „w sprawie akredytacji dostawców usług kryminalistycznych wykonujących czynności laboratoryjne”, laboratoria wykonujące badania DNA na potrzeby organów procesowych muszą być akredytowane na zgodność z normą PN/EN ISO/IEC 17025. Na mocy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. o systemie oceny zgodności Dz. U. 2010r. Nr 138, poz. 935 ze zm., w Polsce akredytacji udziela Polskie Centrum Akredytacji. Niezastosowanie się do tej decyzji, w opinii wielu ekspertów, niesie za sobą ryzyko podważania wiarygodności wyników badań i wydawanych na ich podstawie opinii oraz kompetencji ośrodków je wykonujących, a także może być powodem nałożenia na Polskę kar za nie zastosowanie się do Decyzji.
Chcieliśmy zaznaczyć, że Instytut Genetyki Sądowej w Bydgoszczy jako jedyna z nielicznych placówek w Polsce ma akredytowany pełen zakres badań DNA, obejmujący nie tylko badanie śladów biologicznych w sprawach karnych, ale także badanie pokrewieństwa istotne w postępowaniach o ustalenie ojcostwa w sądach rodzinnych, zgodnie z akredytowaną przez PCA procedurą pt. „Profilowanie DNA dla potrzeb kryminalistycznej identyfikacji osobniczej i ustalania pokrewieństwa”.
Laboratorium IGS jest jedynym w Polsce prywatnym laboratorium genetycznym posiadającym akredytację na zgodność z normą ISO 17025 w najszerszym zakresie obejmującym: sądowe badanie pokrewieństwa, identyfikację genetyczną dla celów dochodzeń kryminalistycznych, oznaczanie mutacji dla celów diagnostyki medycznej.
Na mocy Decyzji Ramowej Rady Unii Europejskiej 2009/905/905/WSiSW z dnia 30 listopada 2009r. „w sprawie akredytacji dostawców usług kryminalistycznych wykonujących czynności laboratoryjne”, aktu przyjętego na mocy Tytułu VI Traktatu UE, od dnia 30 listopada 2013r. badania genetyczne na potrzeby postępowania procesowego we wszystkich państwach członkowskich UE muszą być wykonywane w laboratoriach akredytowanych na zgodność z normą PN/EN ISO/IEC 17025. Jak zapisano w Decyzji „Unia Europejska postawiła sobie za cel utrzymanie i rozwój Unii jako przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (…)” [Dz. U. UE L 322/14 z dn. 9.12.2009, 2009/905/905/WSiSW (1)].
Decyzję tę podjęto w uznaniu znaczenia dowodu z badań DNA w postępowaniu karnym i cywilnym, czego wyraz dano już w rekomendacji Rady Europy R(1) 92, stwierdzając, iż: (…) dowód z badań DNA: „Analiza DNA powinna być dopuszczona we wszystkich stosownych przypadkach, bez względu na powagę popełnionego czynu”. Jak zapisano w pkt. (1) Decyzji Ramowej Rady Unii Europejskiej 2009/905/905/WSiSW z dnia 30 listopada 2009r. „w sprawie akredytacji dostawców usług kryminalistycznych wykonujących czynności laboratoryjne”, podjęto ją w celu „(…) zapewnienia zaufania co do miarodajności stosowanych podstawowych zasad analitycznych.” [Dz. U. UE L 322/14 z dn. 9.12.2009, 2009/905/WSiSW, (14)]. Artykuł 3 pkt a) [tamże] precyzuje, że „(…) „czynność laboratoryjna oznacza każde działanie podejmowane w laboratorium związane z ujawnianiem i zabezpieczaniem śladów na obiektach, a także badaniu, analizie i interpretacji dowodów kryminalistycznych, w celu opracowania opinii eksperckiej lub wymiany dowodów kryminalistycznych”. Ten sam artykuł w punkcie c) definiuje, iż wymóg akredytacji dotyczy wszystkich podmiotów, tak publicznych jak i prywatnych: „(…) „dostawca usług kryminalistycznych oznacza dowolny podmiot, publiczny lub prywatny, wykonujący kryminalistyczne czynności laboratoryjne na wniosek właściwego organu ścigania lub właściwego organu sądowego”. Dokument precyzyjnie definiuje termin „akredytacja” [Dz. U. UE L 322/14 z dn. 9.12.2009, 2009/905/WSiSW, artykuł 4]: „Państwa członkowskie zapewniają, aby ich dostawcy usług kryminalistycznych prowadzący czynności laboratoryjne byli akredytowani przez krajową jednostkę akredytującą na zgodność z EN ISO/IEC 17025” określając jednocześnie, że „Akredytacji udziela ta krajowa jednostka akredytująca, która ma wyłączne uprawnienia do oceny, czy laboratorium spełnia wymagania ustanowione przez ujednolicone normy. Uprawnienia nadaje jednostkom akredytującym państwo (…)” [Dz. U. UE L 322/14 z dn. 9.12.2009, 2009/905/WSiSW, (11)] oraz, że „(…) krajowa jednostka akredytująca” oznacza jedyną w danym państwie członkowskim jednostkę udzielającą akredytacji na podstawie upoważnienia udzielonego jej przez państwo zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008; [Dz. U. UE L 322/14 z dn. 9.12.2009, 2009/905/WSiSW, artykuł 3 pkt d)]. W Polsce krajową jednostką akredytującą, na mocy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. o systemie oceny zgodności Dz. U. 2010r. Nr 138, poz. 935 ze zm., jest Polskie Centrum Akredytacji.
Decyzja Ramowa rozciąga wymóg akredytacji na wszystkie badania laboratoryjne, wykonywane na potrzeby organów procesowych zaznaczając między innymi, że „Profile DNA (…) wykorzystywane są nie tylko w postępowaniu karnym, ale mają również kluczowe znaczenie przy identyfikacji ofiar, w szczególności katastrof [Dz. U. UE L 322/14 z dn. 9.12.2009, 2009/905/WSiSW, (9)].
Wykonywanie badań genetycznych na potrzeby organów procesowych przez placówki nie posiadające akredytacji niesie ryzyko kwestionowania jakości wykonanych badań i kompetencji ośrodków, które je wykonywały. W wielu wypadkach może to doprowadzić do wydłużenia czasu postępowania i zwiększenia jego kosztów, a w skrajnych wypadkach – do nieodwracalnego zniszczenia kluczowych dowodów.
Polskie Centrum Akredytacji prowadzi wykaz laboratoriów, posiadających akredytację na zgodność z normą PN/EN ISO/IEC 17025 w poszczególnych dziedzinach z wyszczególnieniem zakresu akredytacji. Wiele placówek oferujących badania genetyczne na rzecz organów procesowych informuje, iż posiada „międzynarodowe atesty”, „prestiżowe certyfikaty”, „atestacje Polskiego Towarzystwa Medycyny Sądowej i Kryminologii”, ISO 9001 lub ISO 9002. Należy zwrócić uwagę, iż powyższe dokumenty nie są odpowiednikiem akredytacji laboratoriów badawczych na zgodność z normą PN/EN ISO/IEC 17025. Badania biegłości organizowane przez akredytowane podmioty są jednym z elementów systemu jakości PN/EN ISO/IEC 17025, przy czym np. tzw. atesty PTMSiK nie spełniają kryteriów normy.
Pragniemy zwrócić uwagę, że w dziedzinie nauk sądowych akredytację w zakresie profilowania DNA posiadają niektóre laboratoria komend wojewódzkich Policji, laboratorium Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz laboratorium Instytutu Genetyki Sądowej w Bydgoszczy, przy czym laboratorium Instytutu Genetyki Sądowej oprócz profilowania DNA śladów biologicznych, identyfikacji osobniczej w sprawach karnych, wykonuje również akredytowane badania DNA w zakresie ustalania pokrewieństwa.
Audytorzy Polskiego Centrum Akredytacji, dokonując oceny będącej podstawą udzielenia akredytacji, biorą pod uwagę cały szereg elementów składających się na system zapewnienia odpowiedniej jakości badań, wymaganych normą PN/EN ISO/IEC 17025, w tym odpowiedniość warunków lokalowych, wyposażenia, zapewnienie odpowiedniego nadzoru nad wyposażeniem, jego regularne sprawdzanie i jeśli zachodzi taka konieczność wzorcowanie, dobór kadry i programów jej ustawicznego szkolenia, system zarządzania oraz procedury badawcze i ich walidację oraz udział laboratorium w odpowiednich programach badania biegłości, prowadzonych przez akredytowanych dostawców. Decyzja o udzieleniu akredytacji poprzedzona jest oceną całej dokumentacji systemowej oraz procedur ogólnych i badawczych oraz kilkudniową oceną na miejscu, podczas której oceniana jest dokumentacja, sposób prowadzenia zapisów i realizacji badań – od przyjęcia sprawy po wydanie wyniku.